Xung quanh kế hoạch khai thác Bô-xít Tây Nguyên

Tổ hợp Bauxit – nhôm Lâm Đồng đang được khẩn trương thi công gồm nhiều hạng mục chính như: Nhà máy tuyển quặng, nhà máy chế biến Alumin, nhà máy nhiệt điện, nhà máy khí hóa than, hồ chứa chất thải...

Công trường khai thác quặng alumin tại Đăk Nông. Ảnh: Hoàng Thiên Nga

Đây là dự án nhôm công nghiệp đầu tiên của Việt Nam có ý nghĩa rất quan trọng cả về kinh tế lẫn xã hội. Tuy nhiên, tổ hợp này đang được dư luận đặc biệt quan tâm về vấn đề “ bùn đỏ ”.

Trong cuộc làm việc với Đoàn thanh tra Bộ Tài Nguyên và Môi trường do Bộ trưởng Phạm Khôi Nguyên dẫn đầu, lời giải cho bài toán này đã được đưa ra “ sẽ không làm ảnh hưởng đến môi trường ” như lời quả quyết của Lãnh đạo Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV ) – đơn vị chủ đầu tư.

Xử lý bùn đỏ - có thể làm được ?

Tuy không cho biết cụ thể lượng bùn đỏ thải ra trong hoạt động của tổ hợp bauxit –nhôm ở Lâm Đồng mỗi năm là bao nhiêu song với công suất chế biến 630 nghìn tấn alumin/ năm thì chắc chắn lượng bùn đỏ sẽ rất lớn - ước tính lên đến hàng trăm nghìn tấn mỗi năm.

Vì vậy, việc xử lý chất thải này là vấn đề bức thiết mang tính “ sống còn ” cho các dự án Bauxít ở Tây Nguyên.

Theo TKV trên cơ sở báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được Bộ Tài nguyên – Môi trường phê duyệt, KTV sẽ cập nhật, bổ sung những, giải pháp, công nghệ mới để câu chuyện “ bùn đỏ ” không còn là nỗi lo của xã hội.

Ông Đoàn Văn Kiển - Chủ tịch HĐQT của TKV khẳng định: Hiện nay TKV đã tính tóan cụ thể khối lượng bùn đỏ thải, khu vực thải và việc xử lý chất thải này theo nhiều phương án khả thi nhất. Theo đó, Tổ hợp Bauxít nhôm ở Lâm Đồng đã quy hoạch hồ chứa bùn đỏ với tổng diện tích lên đến 318 ha.

Hồ này nằm trong một thung lũng nên không ảnh hưởng đến việc làm trôi chảy bùn đỏ đến nơi khác, không ảnh hưởng đến mạch nước ngầm trong khu vực...

Để chống tràn, chủ đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước mưa hoàn chỉnh xung quanh hồ bảo đảm không có nước mưa chảy xuống hồ gây tràn hồ. Hồ sẽ nạo sạch lớp thực bì, bùn... và được cán lót 2 lớp đất sét ( dày 60 cm ) với lớp lót vải địa kỹ thuật ở giữa. Bảo đảm chống thấm tuyệt đối. Mỗi hồ được ngăn ra thành nhiều block nhỏ ( từ 10 – 15 ha ) và lượng bùn đỏ sẽ được thải theo từng ô.

Khi đầy ô thì dùng công nghệ xử lý hút nước ( chủ yếu là nước thải chứa xút ) để đưa nước xút này trở lại nhà máy Alumin sử dụng cho công nghệ chế biến Alumin và qua đó cũng làm khô bùn đỏ. Sau đó sẽ lấp đất đảm bảo chôn vĩnh viễn nếu như không sử dụng chất thải này.

Chủ đầu tư cũng lắp đặt 4 trạm quan trắc quanh hồ để theo dõi thường xuyên biến động của các hóa chất trong bùn đỏ - đặc biệt là độ pH để xử lý kịp thời. Đồng thời nhắm nâng cao độ an tòan, khu vực hồ bùn đỏ sẽ được bảo vệ nghiêm ngặt không cho bất cứ người hay loại gia súc, gia cầm nào đến được gần hồ bằng việc xây dựng bờ tường rào kín quanh hồ, trồng vành đai rừng bao bọc hồ với chiều rộng ít nhất là 10 m...

Một hướng mở được TKV trình bày đó là TKV đang tiếp cận các công nghệ sử dụng bùn đỏ làm nguyên liệu chế biến ra các sản phẩm công nghiệp khác. Theo đó, tùy theo năng lực, điều kiện và yêu cầu của một số ngành công nghiệp, bùn đỏ có thể sẽ được chế biến thành các nguyên - vật liệu dùng để làm chất phụ gia trong xi măng, vật liệu làm đường giao thông, vật liệu xây dựng...

Đặc biệt sử dụng trực tiếp làm chất keo tụ nước thải, tạo hệ keo cho vi khuẩn ferrobaterium phát triển, cải thiện đến 90% ô nhiễm không khí khi xử lý nước thải có độ ô nhiễm cao…

Xử lý bùn đỏ : Cần tầm nhìn xa một cách đồng bộ

Đó là yêu cầu được Bộ trưởng Bộ Tài nguyên – Môi trường Phạm Khôi Nguyên đưa ra cho vấn đề bùn đỏ bởi theo Bộ trưởng thì vấn đề bùn đỏ của tổ hợp bauxít nhôm Lâm Đồng không chỉ là chuyện riêng ở đây mà đó là chuyện chung của ngành công nghiệp nhôm Việt Nam, là dự án có ý nghĩa tiền đề quyết định ‘ có hay không có ” những dự án khác sau này, là vấn đề có ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân và sự phát triển “ xanh - không ô nhiễm ” của Tây nguyên...

Theo đó, song song với các giải pháp kỹ thuật cho hồ chứa bùn đỏ, chủ đầu tư và Tỉnh ngay từ bây giờ phải có kế hoạch di dời các khu dân cư xa khu vực hồ chứa bùn đỏ ( theo hướng mở rộng hồ chứa trong vòng 20 – 30 năm tới ) chứ không nên mở tới đâu mới di dời dân tới đó. Các khu dân cư không được nằm vùng hạ lưu hồ chứa hoặc sử dụng mạch nước ngầm thấp hơn hồ chứa bùn đỏ.

Bộ Tài Nguyên – Môi trường khẳng định việc tiếp cận các công nghệ mới để biến bùn đỏ từ chất thải độc hại thành nguồn nguyên liệu cho các ngành công nghiệp là một hướng đi rất đúng cần phải làm ngay và làm thật tốt trên tinh thần sáng tạo “ con nhà nghèo nhưng hiệu quả cao ”.

Bộ sẽ phối hợp với các Bộ ngành khác để hỗ trợ, tạo những điều kiện thuận lợi nhất để TKV làm việc này bởi nếu làm được thì không những giải quyết được vấn nạn ô nhiễm từ bùn đỏ mà còn tạo ra được nhiều sản phẩm công nghiệp mới, tạo được nguồn thu nhập từ “ thứ bỏ đi” này...

Theo Ông Đòan Văn Kiển - Chủ tịch HĐQT của TKV cho biết: Vấn đề bùn đỏ đang được các nhà khoa học, báo chí, người dân đặc biệt quan tâm; Đã có nhiều ý kiến về vấn đề này. Mặc dù đã xây dựng những giải pháp cho vấn đề bùn đỏ song với tinh thần cầu thị, mong muốn việc xử lý bùn đỏ đạt hiệu qủa cao nhất, TKV sẽ tiếp tục mở nhiều cuộc hội thảo khoa học, nhiều diễn đàn công nghệ... để lắng nghe, tiếp thu những ý kiến hay, những giải pháp tốt để điều chỉnh, bổ sung nhằm bảo đảm tổ hợp bauxít nhôm Lâm Đồng hoạt động “thân thiện với môi trường” như chỉ đạo của Chính phủ.

“ Giải pháp cơ bản đã có. Vấn đề quan trọng còn lại đó là lý thuyết phải được chứng minh bằng thực tiễn, nói phải đi đôi với làm bằng những hiệu quả thiết thực. Có thế thì bài tóan bùn đỏ trong công nghiệp chế biến Alumin của các tổ hợp bauxít nhôm mới được giải hòan chỉnh ” - Một lãnh đạo Bộ Tài nguyên – Môi trường nói.

Phần lớn việc này thuộc về TKV và cần phải làm nhanh bởi theo tiến độ thì đến cuối năm 2010, những mẻ Alumin đầu tiên của tổ hợp này sẽ được xuất xưởng.

TTXVN

Nguồn: http://www.tienphong.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=160494&ChannelID=46